Dân mình là ai? (1) - Minh Đen

{By: Nguyễn Thành Nam}

Nhân ngày Thống nhất. Tiện chủ đề đang trao đổi với Ngô Bảo Châu: nước mình-dân mình. Nước mình ở đâu thì rõ rồi, có mốc chủ quyền có sổ đỏ, và một số đất, đảo… đang tranh chấp. Còn dân mình là ai? 

Không biết, đành xin kể về 3 đại diện cho “dân mình” mà tôi tình cờ được gặp, trong chuyến phiêu lưu sang Nigeria năm 2012. Đoàn chúng tôi được coi là tinh túy cả về trí thức lẫn bản lĩnh, dám sang châu Phi lập nghiệp. Vậy mà, giữa những tiến sĩ Đức, thạc sĩ Pháp và các chuyên gia CNTT, họ-3 nhân vật nọ vẫn nổi lên rực rỡ và mang lại cho tôi những bài học đời thật sâu sắc.

Minh đen

Tôi lúng túng thực sự, làm sao đối tác có thể lại tức giận như vậy được. Ông ta đi lại trong phòng gầm lên như một con thú bị thương: Nam, mày giết tao rồi.  Chắc chắn tôi đã làm gì đó rất sai. Anh em đang vô cùng hoang mang, thậm chí hoảng sợ.

Tôi nhấc điện thoại: Minh, anh em mình đi uống bia, anh có việc hỏi em một chút. Sau khi nghe tôi kể, Minh bảo:  Em rất cảm động vì anh là một lãnh đạo cao cấp mà lại đi hỏi ý kiến dân đen như em. Nhưng chắc anh sai vì đã viện hợp đồng và đòi bằng chứng. Bác ấy đã đưa tiền cho anh không đòi hỏi gì, thì bây giờ bác ấy cần, anh cũng phải đưa lại như vậy.

Làm ăn ở đây đã 7 năm, chưa bao giờ em phải viết biên nhận, mà cũng chưa bao giờ mất tiền. Thực ra thì cũng có 1 lần, cậu lái xe đi thu tiền xong trốn mất. Nhưng sau đó 3 tuần cậu ấy gọi điện lại xin lỗi, đã dùng tiền của sếp để trợ giúp gia đình khẩn cấp, giờ xin làm việc không công 1 năm để bù lại.

Thế đấy, Minh-biệt hiệu Đen, một chàng trai mới chỉ tốt nghiệp phổ thông, quê ở Gia lai, sang châu Phi từ ngày 22 tuổi để buôn bán quần áo cho ông chú, đã là chỗ dựa vững chãi cho hơn 30 cán bộ ưu tú của FPT. Từ việc lớn như tôi kể trên, đến việc nhỡ như mua lợn mán, giết tê tê, xin bằng lái xe, hay việc nhỏ tí như trồng rau, luộc gà, đổi tiền.

Một lần tôi và Minh được thương vụ Việt nam mời đi ăn tiếp tân của 1 cậu bên sứ quán Mỹ. Tiếng Anh là ngôn ngữ chung, đương nhiên. Được một lúc thấy Minh đang xì xồ với một cán bộ ngoại giao Togo. Nghe kỹ hóa ra tiếng Pháp. Hỏi, em biết tiếng Pháp à? Thấy hắn ngượng nghịu: vâng, chính ra là tiếng Pháp em mới thạo, tiếng Anh là buộc phải dùng thôi!

Vui nhất có một lần hắn lái xe đưa tôi đi chơi. Đến chỗ ngã tư, thấy bóng cảnh sát, hắn dừng xe, đưa cho tay cảnh sát $1 bảo “for your café”. Tôi ngạc nhiên lắm, em làm gì sai à? Không anh, không có gì sai mà đưa thì mới gọi là “tiên hạ thủ vi cường” chứ. Quả nhiên, thấy tay cảnh sát tuýt còi dừng hết các xe khác để cho xe chúng tôi đi.

Sang Tây Phi, muốn biết thế nào là bản địa, hãy gọi Minh Đen. Bây giờ hắn đã có vợ con ở Việt nam, phải dành nhiều thời gian ở nhà. Sự nghiệp “khai thác” châu Phi đã được hắn dạy dỗ và giao lại cho mấy đứa em.

Minh Đen, mentor của tôi tại Lagos, Nigeria, 2012